Á afmælisdegi Skógaskóla í nóvembermánuði voru formlega afhent með viðhöfn listaverk, sem Benedikt Gunnarsson listmálari hefur verið að vinna að í sumar og haust fyrir austan. Eru þetta þrjú verk, sem öll eru í anddyri skólans. Stór máluð veggskreyting á grind og boltuð á vegginn og tvö önnur minni en samstæð verk. Þau eru einnig máluð, en á járnrömmum, sem settir eru inn í vegginn. Stóra verkið er 5,60 m á breidd og 1,90 á hæð. Þessi atburður á sér nokkra forsögu og tengsl Benedikts við skólann einnig. Því var Benedikt sóttur heim, í þeim tilgangi að ræða við hann.

— Já, það er rétt. Tengsl mín við skólann eru býsna merkileg, svaraði hann að bragði. Ég kem fyrst að skólanum sem starfsmaður málarameistara, þegar húsið var í byggingu. Þá vann ég þarna við að mála skólahúsið í tvö sumur og átti þá heima á Skógum. Í lok þessarar vinnu bað þáverandi skólastjóri, Magnús Gíslason, mig um að gera veggskreytingu í anddyrið. Þetta var árið 1950. Þá var ég 21 árs gamall og mitt í listnámi. Hafði verið í listaskóla í Danmörku og var á leið út aftur, þá til Parísar.

— Ég gerði þessar skreytingar, var búinn að hugsa verkið og teikna það upp, þegar ég fór, en fékk félaga minn Eirík Smith til að mála aðra myndina, sem hann gerði af mikilli vandvirkni. Þetta voru tvær myndir í anddyri skólans.

— En hvað kom fyrir þær?

— Þegar Edduhótelið tók til starfa, þurfti að mála allan skólann, því allt varð að vera hreint og fínt. Þessi verk voru farin að láta á sjá að einhverju leyti. Fínpússningin farin að brotna eitthvað upp úr veggnum. Í stað þess að gera við, var það ráð tekið að mála einfaldlega yfir myndirnar. Voru myndirnar þá leystar upp með óblönduðu salmíaki, svo að hægt væri að mála með plastmálningu yfir. Þessi æskuverk eru sem sagt horfin af sjónarsviðinu og ég syrgi þau ekki — en upp af þeim hafa sprottið miklu sterkari stofnar og lífvænlegri, vona ég.

— Hvað áttu við með því?

— Þessar gömlu myndir þóttu nokkuð furðulegar á sínum tíma, þótt flestir skildu inntak þeirra án mikilla heilabrota. Að minnsta kosti hafa þessar myndir festst í vitund margra nemenda Skógaskóla og fylgt þeim um lífsins ólgusjó. Slíkur var þá máttur þeirra eftir allt. Á 20 ára brottskráningarafmæli sínu tóku gamlir nemendur, útskrifaðir 1957, sig til og ákváðu að gangast fyrir því að koma aftur upp myndskreytingu í anddyrið eftir mig. Þessi hópur hefur mikinn áhuga á gamla skólanum sínum og ber að þakka frumkvæði hans. Og kannski má spyrja: „Hvað segir þetta um uppeldisog menningargildi myndlistarverka í skólum?“

— Ég er þessum hópi ákaflega þakklátur, hélt Benedikt áfram. Framtak og framsýni nemendahópsins er einstakt. Ég veit ekki til þess að á íslandi hafi það fyrr gerst, að gamlir nemendur gagnfræðaskóla, menntaskóla eða háskóla hafi ráðið myndlistarmann til eins viðamikilla listsköpunarstarfa sem hér um ræðir. Raunar ekki heldur haft spurnir af slíku erlendis.

Úr nágrenni Skóga og sögu

— Segðu okkur eitthvað um stóru myndina.

— Myndin er táknræn, útskýrir Benedikt. Hún fjallar óbeint um nágrenni Skóga. Skógaheiði, Eyjafjallajökull og Mýrdalsjökull voru aðalkveikja verksins, ásamt eldvirkni beggja jöklanna. Síðan eru í verkinu atriði, sem m.a. minna á nærveru mannsins og lífríki heiðarinnar.

— En smærri verkin tvö?

— Samstæðu verkin fjalla um landnámsmanninn, bóndann og galdramanninn Þrasa Þórólfsson Herjólfssonar hornabrjóts frá Hörðalandi í Noregi, en hann bjó á Þrasastöðum í nágrenni Skógafoss. Þrasi var rammgöldróttur og frægur fyrir að hafa valið eitt frumlegasta „bankahólf“ veraldar til að geyma í fjársjóð sinn og galdratæki, þ.e. hylinn undir Skógafossi.

Myndasamstæðan sýnir fjársjóðinn frá nokkuð óvenjulegu sjónarhorni og galdrameistarann til hliðar, segir Benedikt. Annars voru þeir nágrannarnir Þrasi og Loðmundur gamli í Sólheimum — sem einnig var kynngimagnaður galdramaður svo sem alþjóð veit — fyrstu vatnsveitustjórar á Íslandi. Þrasi veitti Skógaá austur yfir gróðurlandið, en Loðmundur veitti Jökulsá vestur á bóginn. En þeir hættu, þegar þeir sáu að hrekkjabrögð þeirra stefndu að landauðn. Og þar með hafa þeir e.t.v. líka verið fyrstu landverndunarmenn hérlendis. Þáttur Loðmundar gamla er ekki með í veggskreytingu þessari, en næsta vor mun ég aðstoða hann við að taka sér bólfestu í skólanum, andspænis Þrasa félaga sínum og verða þar með hluti af heildarskreytingunni. Er vonandi að koma galdramannanna í skólann styrki stöðu Skógaskóla í menntakerfinu.

Afhending myndanna eftir Benedikt Gunnarsson fór fram 19. nóvember sl., á 29 ára afmæli skólans. Sverrir Magnússon skólastjóri veitti þeim viðtölu. Úr fyrrnefndum nemendahópi töluðu Árni Reynisson, framkvæmdastjóri Náttúruverndarráðs, Sigurður Sigurðarson dýralæknir, Gunnar Björnsson viðskiptafræðingur, sýslumaður Vestur-Skaftfellinga, Einar Oddsson, en sýslan hafði veitt fjárhagsaðstoð til verksins svo og fræðslustjóri Suðurlands Jón R. Hjálmarsson. Þetta er þriðji skólinn, sem Benedikt Gunnarsson listmálari hefur prýtt listaverkum. Skólahúsið í Hofsósi prýðir listaverk sem hann gerði fyrir nokkrum árum, 25 fm verk í steinsteypu og glermósaíkverk úr steindu gleri fellt inn í með lýsingu í veggnum. Fyrir tveimur árum gerði Benedikt svo 34ra fm veggskreytingu í nýja grunnskólahúsið í Vík í Mýrdal. Er hún felld í járnbentan steinsteypuvegg. Gengur bæði inn í og stendur út úr veggnum. Er dýpsta holan í forminu 25 sm á dýpt. Og nú síðast hefur Benedikt skreytt Skógaskóla með málverkum — og ætlar auðheyrilega ekki að gera það endasleppt við þann skóla. —

E.Pá.